„Obóz rosyjski“ w Zeithain 1941/42
W lipcu 1941 r. przybył na stację kolejową w Jacobsthal pierwszy transport złożony z ok. 2.000 wziętych do niewoli żołnierzy radzieckich. Po zarejestrowaniu, badaniu lekarskim i odwszawieniu wegetowali oni początkowo pod gołym niebem. Ponieważ brak był wody, jeńcy pili z kałuż po deszczu.
W tych warunkach szybko szerzyły się wywołane niedożywieniem obrzęki ciała, szkorbut oraz chroniczne biegunki, co dodatkowo wyczerpywało jeńców - i tak już osłabionych pełną wyrzeczeń wojną i długimi transportami. Brak latryn, brak możliwości mycia, niezakończone odwszawianie i inne przyczyny prowadziły do rozpaczliwych warunków higienicznych.
Te brzemienne w skutki warunki życia naczelne dowództwo wermachtu akceptowało z całą świadomością zarówno w Zeithain, jak i w innych obozach. Sprzyjały one wybuchowi epidemii czerwonki, tyfusu i duru plamistego, które pochłonęły również w Zeithain w latach 1941-42 tysiące ofiar. Z powodu szerzącego się duru plamistego obóz objęto od grudnia 1941 r. kwarantanną, która miała chronić strażników i ludność cywilną przed zarażeniem. Natomiast śmiertelnie chorzy jeńcy byli od przełomu 1941/42 zdani na własny los. Wewnętrzne bramy obozu pozostały do marca zamknięte. Jeżeli przed kwarantanną w obozie było jeszcze10.677 jeńców, to po jej zakończeniu w kwietniu 1942 r. pozostało tu przy życiu zaledwie 3.729 osób – nowych przyjęć do obozu w tym czasie nie było.
Co najmniej 1.000 jeńców zostało „wyselekcjonowanych” na przełomie lat 1941/42 przez oddział specjalny złożony z trzech urzędników policji kryminalnej gestapo w Dreźnie i przewiezionych poprzez Stalag IV B w Mühlbergu do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Tam zaraz po przybyciu zamordowano ich strzałem w potylicę w specjalnie dla radzieckich jeńców wojennych przygotowanych urządzeniach śmierci.
Gdy latem 1942 r. przybyły do Zeithain dalsze jeszcze dziesiątki tysięcy wziętych do niewoli żołnierzy Armii Czerwonej, Stalag 304 razem z 10.000 radzieckich jeńców wojennych i większością stałego personelu niemieckiego przeniesiono we wrześniu 1942 r. do belgijskiego miasta Lowanium. Stamtąd Stalag 304 zarządzał - aż do wyzwolenia Belgii w 1944 r. przez wojska alianckie - komandami pracy radzieckich jeńców wojennych, zatrudnionych w belgijskim i północno-francuskim przemyśle węglowym.
